بررسی عدس

عدس در منابع با نام های نشک، مرجومک، مسور، ملس نیز ذکر شده است

ماهیت آن:

حبی از حبوبات خوراکی مشهور است، گرد و پهن و دو نوع می باشد: بری و بستانی

بری= صحرایی،خودرو

بستانی=باغی،کشت شده

بری آن کوچکتر مایل به تدویر (گرد) و تلخ و آن را نبقه نامند

بستانی آن پهن تر و بزرگ تر و در نوع بستانی دانه های کوچک سرخ رنگ نیز وجود دارد که به هندی شوخدانه و در بنگاله اکری نامند و پخته و مهرا نمی شود و لهذا چیده جدا کرده تتمه را می پزند

بهترین آن سفید بستانی بزرگ دانه آن است که زود پخته شود و آب را سیاه نکند

عدس با پوست و یا پوست کنده، هر دو را که با ترشی انبه و روغن گاو می پزند لذیذ می شود

طبیعت آن عدس:

در گرمی مایل به اعتدال و در دوم خشک

بعضی گفتند در دوم سرد و خشک است و

اما بررسی نشان میدهد که پوست آن گرم در اول و ولب آن سرد در اول است ولهذا آب مطبوخ (پخته شده) پوست آن ملین و جالی (پاک کننده) است

ولب یعنی جرم پوست کنده

خشکی قابض در عدس بری غالبتر

و نفخ بستانی بیشتر

افعال و خواص عدس:

جالی (پاک کننده)

نفاخ

دیرهضم

مولد خون سوداوی و سودا

قابض

مسکن غلیان خون

غلیظ کننده خون و مانع رفتن آن به رگ های تنگ است

باعث دیدن خوابهای مشوش ردی و ضعیفی چشم میشود

بیماری های چشم و حلق و سینه معده

ضماد آن با اکلیل الملک و با آب میوه به و روغن گل جهت نزلات و ورم های گرم چشم

جوشانده عدس با سرکه جهت ورم های گرم و شری و حمره و خنازیر (تورم غدد لنفاوی)

با آب پخته به جهت نزلات

سوخته آن جهت استرخای پلک چشم (افتادگی پلک) و سفید کردن دندان

غرغره با آب جوشانده آن جهت قلاع دهان  و خناق خصوصا با رب شاه توت

آشامیدن آب جوشانده آن جهت امراض سینه و ریه و سرفه و درد سینه

قورت دادن سی عدد پوست کنده آن جهت اصلاح فساد معده

مهرا پخته (خوب پخته) آن با سرکه مقوی معده و بی نفخ و بی سرکه پخته آن نفاخ است

ضماد آن با آب کرنب جهت ورم پستان و انجماد شیر در آن

ضماد با عسل جهت زخم های عمیق

ضماد خام با قشر آن با چند دانه فلفل جهت تحلیل ورم ها و تسکین درد آنها

تب

جوشانده آن با پوست جهت اصحاب جدری(نوعی آبله) خصوصا با سرکه و یا آب غوره

مزوره آن با روغن بادام برای بیماران بعد از رفع تبها باعث عدم نکس آن (بازگشت آن) میشود

ضماد آن با سفیدی تخم مرغ جهت نمله و حمره و شقاق پا

به دستور با سرکه پخته جهت شقاق عارض از سرما و خنازیر(ورم لنفاوی) وورم های سفت

با روغن گل جهت غده های معده

زیبایی:

ضماد آن با تخم خربزه جهت پاکسازی پوست صورت و رفع زردی چهره

مضرات و منع مصرف:

سوداوی مزاج

افرادی که دچار ضعف چشم و معده هستند

صاحب قولنج و بواسیر و عسر البول (سختی ادرار)

مصرف زیاد آن مولد خون سوداوی و محرق خون (سوزاننده خون) و ضعیف کننده چشم و محدث مالیخولیا و سرطان و جذام و غده های سفت

مصرف آن با شیرینیها

مولد استسقاء و قولنج و بواسیر و عسر البول (سختی ادرار) و حبس ادرار و احتباس حیض (قطع خون عادت)

خشک کننده بدن

قطع کننده نیروی جنسی

باعث دیدن خوابهای مشوش و تاریکی چشم

مصلح عدس

خوب پختن آن با

روغن کنجد تازه

یا روغن گاو

یا روغن بادام

یا سرکه و گوشت فربه خوردن

بدترین از همه خوردن آن با ماهی نمک سود

بدل و جایگزین آن:

ماش

عدس در روایات

1- از پیامبر(ص) روایت شده است: هفتاد پیامبر برای عدس درخواست برکت کردند.

پیامبر(ص) به علی(ع) فرمودند:

ای علی! بر تو باد به عدس، زیرا با برکت و مقدس است، دل را نازک و اشک را زیاد میکند و هفتاد پیامبر برای آن درخواست برکت کردند

2-شخصی نزد رسول خدا(ص) از سنگدلی شکایت کرد حضرت فرمود:

بر تو باد به عدس که قلب را نازک میکند و به روان شدن اشک شتاب میبخشد

3- در روایتی آمده است:

یکی از پیامبران بنی اسرائیل از سنگدلی و کمبود اشک به خداوند شکایت کرد

خداوند به وی وحی کرد: عدس بخور و لذا او عدس خورد و دلش نازک و اشکش بسیار گردید.

4-در روایتی از امام صادق(ع) آمده است:

سویق عدس تشنگی را قطع و معده را تقویت میکند و در آن درمان هفتاد درد است، صفرا را خاموش و درون را سرد میکند.

هرگاه به سفر میرفت آن را به همراه میبرد و هرگاه خون یکی از خدمتگزارانش به هیجان می‌آمد، به او می‌فرمود:

سویق عدس بنوش که هیجان خون را آرام و حرارت را خاموش میکند

5-در روایت صحیحه ای از علی بن مهزیار آمده است:

کنیزکی داشتیم که دچار خون عادت ماهیانه شد به گونه ای که قطع نمی‌شد تا این که نزدیک بود جانش را از دست دهد و لذا امام باقر(ع) دستور داد که سویق عدس بنوشد. او آن را نوشید، خونریزی‌اش قطع شد و بهبودی یافت

---

منبع:

عقیلی علوی شیرازی، سید محمد حسین بن محمد هادی، مخزن الأدویه

دراسه فی طب الرسول المصفی