خواص و مزاج شلغم در طب

شلغم در منابع با نام های شلجم و عنقلی و عنقیلیو برشاد و شلیم و پم‌ نیز آمده است.

ماهیت

معروف است و بری و بستانی می باشد

بری=صحرایی، خودرو

بستانی=باغی، کشت شده

بری دو قسم است:

1_ یکی شاخه های گیاه آن دراز و برگ آن به عرض انگشت کوچک و بیخ(ریشه) آن باریک مانند بیخ اشجار دیگر و غیر خوراکی

تخم آن سیاه و مغز آن سفید

محل رویش آن مزارع

2_ دومی محل رویشش صحراهای نمناک و نزدیک آبها است و به یونانی نونیناس و نونیاس نیز گویند

بیخ(ریشه) آن به قدر خیار و بسیار سرخ و خوراکی و برگ آن شبیه به برگ بستانی و از آن باریک تر و املس و کثیر التشریف

تخم آن مانند بستانی و مایل به سیاهی که در تریاق فاروق استفاده میشود

بستانی برگش شبیه به برگ ترب و کثیر التشریف و از آن املس تر و بیخ آن مدور (گرد) و مفرطح(پهن) و بعضی اندک طولانی و بر سر آن اندک ریشه و خوراکی و در اکثر شهرها رشد میکند و به اندازه نارنج بزرگ و تا هندوانه در بعضی شهرها و زمین های قوی رشد میکند

و نازک بی ریشه

در بعضی زمین های ضعیف، کوچک ریشه دار میشود

بهترین نوع و مستعمل(استفاده شده) بستانی نازک بی ریشه آن است که تخم آن سرخ و تیره و از بری بزرگتر و این مزروع (کاشته شده، زراعت شده) می باشد در فصل پاییز و در اواخر زمستان و در بعضی شهرها اوایل بهار نیز رشد میکند

طبیعت یا مزاج شلغم:

بری آن در اواسط دوم گرم و در اول تر

بستانی آن در اول دوم گرم و در آخر اول تر (شلغمی که میخوریم)

افعال و خواص شلغم:

خوردن مطبوخ (پخته) بیخ آن کثیر الغذا و رافع سعال(سرفه) و نرم کننده سینه و شکم

مقوی چشم

اشتها آور

مهیج باه(افزایش دهنده نیروی جنسی) و زیاد کننده منی

سنگ شکن

مدر بول و برگهای نازک آن قوت ادرارش زیادتر است

دیرهضم و نفاخ

مصلح شلغم

فلفل

زیره

در احادیث وارد است که امر فرمودند به خوردن شلغم و فرمودند: «علیکم باللفت فإنه لیس احد الا و له عرق من الجذام و اللفت یذیبه

و در حدیث دیگر است که: ما من احد الا وفیه عرق من الجذام فاذیبوه بالشلجم

ریشه شلغم

اگر ریشه های باریک آن را ساییده با عسل بیاشامند جهت طحال و عسر البول (سختی ادرار) مجرب است

ضماد پخته آن محلل ورم ها است

ریختن آب جوشانده تمام اجزای آن جهت شقاق عارض از سرما و نقرس و حکه مراریه همچنین مالیدن و ضماد برگ و بیخ و یا تخم کوبیده آن نیز همین اثر را دارد

ترشی بیخ آن (ترشی شلغم) یعنی مخلل(درسرکه خوابانده) آن لذیذ و ملطف رطوبات و مقوی احشاء و مشهی(اشتها آور) و بی نفخ است مخصوصا با خردل آن و یا چاشنی دار آن که قوت جلا و تقطیع آن بیشتر است

جمیع اجزای آن با تریاقیت