خرفه-خواص و مزاج آن

خرفه در منابع با نام های بقلهه الحمقاء، فرفخ، رجله، حسیب، بقله اللینه، بقله فاطمه(سلام الله) ، بقله الزهرا، تورک، ارغلیم، برغال سالی، خلفه و بخش کوچک آن را لونیا نامند

دلیل نام گذاری آن به حمقا آن است که در مسیل و وادی ها و رودخانه ها و جاهای نمناک بیجا می روید و اختصاص به محلی ندارد و گیاه آن بسیار نرم و تر و خفیف می باشد.

ماهیت آن:

خرفه دو نوع است: بزرگ و کوچک

گیاه بزرگ آن کمتر از یک متر و ساق آن اکثر مفروش بر زمین و به سطبری انگشتی و بسیار نازک و شکننده و مایل به سرخی

برگ آن مایل به تدویر(دایره) و اندکی ضخیم و گل آن سفید و تخم آن سیاه ریز و در برگ آن لزوجتی و در شاخه های آن قوت قبضی می باشد و لهذا جوشانده آن در بعضی مزاج ها، اسهال و در بعضی، یبوست ایجاد می نماید

در بعضی شهرهای گرم و خشک، خام آن را نیز می خورند، مانند سبزی های دیگر مثل نعناع و پودنه و ترخانی و کرفس و برگ کاسنی

نوع کوچک آن مفروش بر روی زمین و برگ و تخم آن، از آن بسیار ریزتر و با بورقیت بسیار و اندک ترشی و این اکثرا خودرو میباشد، مخصوصا در بنگاله، این نوع کثیر الوجود است به خلاف نوع بزرگ آن

بهترین آن نوع بزرگ برگ و ساق سرخ آن است و نیز نوع دیگر می باشد، از بزرگ آن که برگ آن اندکی طولانی و خودرو است.

طبیعت یا مزاج خرفه:

در سوم سرد و در دوم تر و در سوم نیز تر گفته اند

با اندک قوت قبضی

افعال و خواص خرفه:

برگ و ساق خرفه:

جالی(پاک کننده)

مسکن صفرا و قطع کننده آن

مسکن خون و حرارت کبد و معده و تیزی تب های حاره و صفراوی

مسکن عطش و ذیابیطس (دیابت) و سردرد گرم

قاطع نفث الدم (خونی که از دهان خارج میشود) و نزف الدم(سیلان خون) و چرکی که از سینه آید و مانع نزلات گرم

سرد کننده دماغ

قی را باز دارد (بالا آوردن)

سنگ شکن و ادرار بول نماید

جهت سرفه و زخم و سوزش مجاری بول و مثانه و امعا ونواصیر(ناصور) و بواسیر دامیه

تسکین حرارت رحم و سوزش و درد رحم و حابس حیض به قوت قبض و برودت خود

جهت حب القرع(کرم روده) و باد سرخ اگر آب آن را گرفته مقدار ده درهم(24 گرم) با دو درهم(4.5 گرم) نبات یا شکر بیاشامند

خوردن پخته آن با اندکی روغن و پیاز برشته کرده، جهت قطع اسهال مراری و تقویت امعا و تب های حاره و داخل مزورات صاحب تب و امراض حاره نمودن، به غایت نافع است خصوص در شهرها و فصول گرم

اگر گرم مزاجان لاغر آن را خشک تناول نمایند، بدن هایشان را تر و فربه گرداند

با سرکه خوردن آن قلیل الغذا و جهت درد کلیه نافع است

جویدن آن، جهت رفع ضرس و مصرف زیاد آن محدث ضرس

اضافه کردن عصاره آن به سرمه ها و داروهای سردکننده نافع است

ضماد خرفه با روغن گل، جهت تسکین سردرد گرم ضربانی مثل میگرن و سوختگی آتش و ورم های گرم سودمند است

ضماد=بستن دارو بر عضو

ضماد با آرد جو، جهت تسکین سردرد گرم و ورمهای گرم چشم و مقدمه شقاقلوس و غده های مغزی و جرب و حکه و ورم بیضه ها و شری و جمره مفید است

ضماد به تنهایی، جهت تسکین حرارت اعضاء و سوختگی آتش و بر معده و کبد، جهت تسکین حرارت آن

ضماد با حنا بر کف دست و پای، جهت تسکین حرارت آن و بهق به شرط تکرار عمل نافع است

ریختن آب آن با روغن گل بر سر، جهت سردرد گرم نبض دار نافع است

حقنه به آب آن جهت درد بیضه گرم و سیلان فضول از امعا و رحم مفید است

ضماد ریشه آن، جهت ثألیل(زگیل) قوی تر از گیاه آن است

برگ و ساق آن مقوی باہ(میل و نیروی جنسی) گرم مزاجان

مضرات خرفه

ضعیف کننده نیروی باه سردمزاجان و ضعیف الحراره

بالخاصیه اشتها را ازبین میبرد

مصرف زیاد آن باعث ضعیفی چشم ها میشود

مصلح آن

مصطکی و کرفس و نعناع

مقدار مصرف :

از آب آن تا بیست مثقال (حدود 70 گرم)

فرش نمودن نبات آن مانع احتلام است

تخم خرفه

تخم خرفه در جمیع افعال، مانند آب آن است و از آن ضعیف تر و با قوت مسکنه مواد

در تسکین عطش قوی تر از برگ آن

ذرور آن جهت قلاع و بثور دهان اطفال و غیر آن نافع است

ذرور=پاشیدن داروی پودری

مضر طحال و معده سرد است

صاحب شفاء الاسقام، جهت طحال، مفید نوشته

اگر پنج درهم(12 گرم) آن را نرم کوبیده بیخته با شکر یا جلاب، جهت تب های گرم و سرفه گرم و التهاب کبد و سوزش معده و امعا بنوشند، نافع است و شکم را تلیین میکند