ترخون در منابع با نام های طرخون، طرخونی، اورسیطون، میورسینه نیز آمده است.
ماهیت آن:
گیاهی است معروف در ایران مخصوصا در فارس و در شیراز کثیرالوجود و مانند سبزی های دیگر از نعناع و پونه و جرجیر که تره تیزک نامند و مانند اینها با نان و پنیر و غیره می خورند
بری و بستانی است و گیاه آن هم از تخم و هم از قلمه زنی تکثیر میشود
بری=صحرایی، خودرو
بستانی= باغی، کشت شده
در طعم آن حدت(تیزی) و قبوضت و عفوصت(گسی) و اندک حلاوتی(شیرینی) است
جویدن آن ناشتا به تنهایی باعث ایجاد بی حسی در زبان میشود و لهذا بعضی مردم پیش از آشامیدن جوشانده های مسهل بشعه(بدمزه و…) میجوند تا طعم دارو را متوجه نشوند
ریشه بری آن عاقرقرحا است و اهل فلاحت(کشاورزان) گویند که اگر تخم اسفند را در سرکه کهنه بخیسانند تا مزاج گیرد بعد بکارند ترخون می گردد و نیز اگر در میان ترب گذاشته بکارند طرخون روید
بهترین آن بستانی تر و تازه آن است
طبیعت یا مزاج ترخون:
در سوم گرم و خشک مخصوصا بری آن
بستانی آن را در اول گرم و خشک نیز گفته اند
جهت آشنایی با درجه مزاج کلیک کنید
با قوت مخدره (بی حس کننده)
افعال و خواص ترخون:
محلل ریاح و اخلاط لزج
بازکننده گرفتگی ها (سدد)
مقوی معده و مشهی (اشتهاآور)
خشک کننده جذب کننده(ناشف) رطوبات
جویدن آن خوشبو کننده دهان و مغیر ذایقه و بی حس کننده دهان و زبان
جهت قلاع نافع است اگر مدتی بعد از جویدن در دهان نگاه دارند
جهت اصلاح هوای وبایی و طاعون
اگر آب تازه آن را با شراب کادی حل کنند و بنوشند جهت منع آبله و حسبه و منع حدوث علل وباییه نافع است
آشامیدن آب بعد از جویدن آن لذیذبخش است.
مضرات و مصلح ترخون:
1_مضر گرم مزاجان
مصرف زیاد آن محرق خون و قاطع باه (نیروی جنسی)
مصلح آن سبزی های سرد
2_مخشن سینه (خشن کننده سینه)
مصلح آن عسل
3_دیرهضم
مصلح آن کرفس
مقوی فعل آن رازیانه است
منبع:
عقیلی علوی شیرازی، سید محمد حسین بن محمد هادی، مخزن الأدویه