اسفناج در منابع با نام های اسفناخ، سوناخیوس، سومان فوسوخیوس، ارقیا، اسپناج، اسپنس، پالک نیز آمده است
ماهیت آن:
گیاهی است معروف، بستانی و بری نیز می باشد و از بستانیآن در غذاها استفاده میکنند
بهترین آن باران خورده آن است.
بری=صحرایی،خودرو
بستانی=باغی، کشت شده
طبیعت یا مزاج اسفناج:
در آخر اول سرد و تر
گفتند از لحاظ گرمی و سردی معتدل است برای همین گرم مزاج و سرد مزاج میتوانند آن را مصرف کنند
اما بهتر است گرم مزاجان با آب جوشانده جو (کشک جو) و روغن بادام شیرین تناول کنند در این روش برای تب های گرم و سرفه خشک و حبس شدن شکم مفید است
سردمزاجان نیز اگر با گوشت فربه و برنج و ادویه های گرم خوشبو مصرف کنند بهتر است
افعال و خواص اسفناج:
ملین طبع به سبب قوت جالیه
شستشو دهنده
رادع (جلوگیری، بند آورده)
سریع الهضم
جید الغذاتر (غذای خوب) و کم نفخ تر از سایر بقول
جهت التهاب و تشنگی و تبهای گرم و امراض سینه و درد شش گرم و سل و درد کمر دموی
خوردن جوشانده آن با اشیای مناسب و با باقلا، جهت نزلات گرم مجرب است
غرغره آن با آب، جهت درد گلو و زبان کوچک مفیداست
آشامیدن عصاره آن با شکر، جهت درد گلو و زبان کوچک و یرقان و شکستن سنگ و عسر بول(سختی ادرار) و حرقت(تیزی) آن و سوزش اخلاط مراری
ضماد پخته آن، جهت درد مفاصل گرم و ورم های گرم و حبس بول که از حرارت باشد
ضماد خام آن، جهت ورم فلغمونی و گزیدن زنبور و انفجار دمامیل (دمل ها)
مالیدن جوشانده آن با سفیداب، جهت بثور(جوش) مفید است
مضرات :
مضر سرد مزاجان و افرادی که سردرد دارند
مصلح
پختن آن با روغن بادام یا روغن گاو تازه و دارچین و فلفل و آبکامه
مقدار مصرف اسفناج
عصاره(آب) آن:
تا دو مثقال (7 گرم)
جایگزین آن:
خرفه و قطف
تخم اسفناج
تخم آن جهت درد قلب و درد احشاء و تبهای گرم
شیره آن جهت تب دق و سل مجرب است
ضماد پخته آن، جهت درد ورم های گرم و تلیین ورم های سفت بسیار مفید است.
مضرات تخم اسفناج:
مضر طحال
مصلح تخم آن
گل مختوم
مقدار مصرف:
دو درم (4.8 گرم)
بدانید که اسفاناج پخته و غذاهای درست شده، از آن ساده یا چاشنی دار، و معطر شده به روغن بادام شیرین یا روغن گاو تازه، برای سردرد و تشنج یبسی(خشک) و ورم های گرم سر مفید است
با گوشت های خوب و نیکو، جهت مالیخولیا و جنون و قطرب و مانیای ایجاد شده از سودای صفراوی
با پاچه بره یا پاچه بزغاله، جهت دوار(سرگیجه) و سدر گرم (سیاه رفتن چشم) و خناق ها و امراض سینه و ریه و سل و سعال
با کشک جو (آش جو) و ماش پوست کنده جهت ذات الجنب و حبس البول و حرقت(سوزش) آن و تب های گرم و تسکین عطش نافع است
منبع:
عقیلی علوی شیرازی، سید محمد حسین بن محمد هادی، مخزن الأدویه
